"For evermore"

Vandaag was ik de hele dag op bezoek in de Westhoek, een rondleiding in het kader van de Groote Oorlog '14-'18.
Eigenlijk is het erg om het te moeten beseffen, maar het is een feit: oorlog is voor mij en misschien heel mijn generatie in Europa iets uit een schimmig verleden, in dit geval een eeuw geleden dus - ik heb nooit ervaren wat het wil zeggen onder de oorlogsdreiging gebukt te gaan, gelukkig maar!
Toch weet het me wel te raken. We bezochten onder andere het vernieuwde museum in Passendale, waar uitleg wordt gegeven over het verloop van de oorlog, de beroemde slag bij Passendale en waar men een reconstructie van een dugout en verschillende loopgraventypes kan bewonderen. 's Avonds waren we bovendien aanwezig bij een speciale editie van de Last Post aan de Menenpoort in Ieper, waar verschillende groepen mensen kransen met klaprozen neerlegden. Dat was indrukwekkend en interessant, maar voor mij raakten de kerkhoven me toch meer, hoewel ik ze eerder bezocht.

Er zijn er zeer vele: Brits, Canadees,... en Duits. De Britse zijn heel sereen en helder: open grasvlaktes, alles opgetrokken uit witte steen, rijen rechtopstaande witte grafstenen. Ik werd vooral geraakt door het persoonlijke verhaal van die stenen. Het is geen massawerk, er staan vele stenen met naam, rang, divisie, leeftijd en een persoonlijkere boodschap. Een postume vermenselijking van een ontmenselijkende oorlog. Veel van die soldaten behoorden tot mijn leeftijdscategorie... Tussen al die stenen echter nog meer: Soldier of the Great War - known unto God. Talloze niet-geïdentificeerde soldaten, wier naam op de Menenpoort in Ieper vermeld staat. Hun enige troost is dat ze op vaderlandse grond rusten - de percelen werden weggeschonken en soms zelfs bedekt met aarde uit het land van herkomst (bv bij de Canadezen). De zorg die er aan de graven en de parken besteed wordt is een sterk teken van de inzet van zovelen die deze Oorlogsherinnering levend houden, zelfs een eeuw later.
De Duitse kerkhoven (op de foto dat van Langemark) zijn anders. Ze zijn veel sterker gegroepeerd - er is bv een massagraf met 20.000 soldaten. De boodschap is helemaal anders. De Britten spreken van zuiverheid, redding, overwinning, de Duitse enkel van diepe droefheid en weggeworpen levens; platte grafstenen, kale bomen (in de winter toch), graven voor meerdere soldaten. Er was ook een sectie met studenten, die kost wat kost wilden gaan vechten, zonder enige ervaring kwamen ze voor de Franse beroepsmilitairen terecht als (initieel) 'vreugdevol' kanonnenvlees, een bloedbad.
Toch, een kleine opening: de typische Britse klaprozen komen de laatste jaren na Britse schoolbezoeken langzamerhand ook op de Duitse kerkhoven terecht.

De diepere vraag is echter wat het mij, wat het ons leert. Ik ben het er mee eens dat dit niet vergeten mag worden, maar het is meer dan een herinnering of nagedachtenis. Immers, niet eens zoveel later was het weer raak. De vraag is: worden wij nog echt geraakt door oorlogen die zo ver van ons af staan, in plaats of tijd? Wanneer wordt het doden van mensen onpersoonlijk 'de oorlog in X'? Daarom, als u dit leest, sta hier aan het einde even stil bij zovele slachtoffers, van een eeuw geleden, van gisteren en vandaag, van de Westhoek of veel verder, personen die bekend zijn of 'known unto God': "Their name liveth for evermore"

Een speciale verjaardag...

Persoonlijk hou ik niet zo van mijn eigen verjaardag. Om te beginnen hou ik er zeker niet van om in de belangstelling te staan, en voel ik me dus meestal erg ongemakkelijk op deze dag. Waarom doet iedereen zo anders vandaag? Het is toch maar een dag gelijk een ander? 

Jaar na jaar merk ik dat ik er daarenboven op terugblik met een gevoel van frustratie en teleurstelling. Misschien ligt het aan mij, maar ik heb altijd het gevoel dat er zo'n grote druk op ligt: ik wordt geacht er zo'n speciale dag van te maken, ervan te genieten, en bijna bovennatuurlijke dingen te doen als ik alle wensen mag geloven. Hoe meer ik de voorbije jaren probeerde, hoe minder ik er precies in slaagde om dit waar te maken. Hoe maak je zo'n speciale dag? 

Ik denk dat ik dit jaar een beetje een antwoord vond: een dergelijke dag maak je niet, je krijgt het! Ik kreeg de tip om de dag gewoon te benaderen vanuit dankbaarheid. Je verjaardag is een mooie gelegenheid tot dankbaarheid voor het voorbije jaar, voor al wat je pad kruiste, voor alle mooie ontmoetingen en kansen. Daarnaast ook dankbaarheid voor al die mensen die aan je denken, en in hun aandacht voor jou uitdrukken wat jij in hun leven betekent. Het was vreemd, maar op deze manier de dag benaderen maakte dat elk sms'je, elk kaartje, of elk bericht op Facebook me met ongelooflijk veel vreugde vervulde. Mijn hart leek bijna te klein voor zovele tekenen van genegenheid... Ik in Manchester, en familie en vrienden in België, de afstand was er. Maar de berichten overbrugden die afstand ruimschoots!

Geloof het of niet: het werd op deze manier een heel speciale dag... Heel anders dan anders, heel anders dan het idee dat ik er bij had, maar wel één van de mooiere verjaardagen tot nu toe! 

Vragen over vrijheid en vreugde

Niet alle ontmoetingen zijn vreugdevol. Sommige zijn zorgelijk of roepen vragen op. Enerzijds is zich uitspreken een risico en vaak zal ik over gebeurtenissen nadenken zonder een uitgesproken mening te formuleren, laat staan te uiten, omdat er bij gevoelige kwesties verschillende invalshoeken zijn die allemaal geldig lijken. En toch... af en toe is er begrip, maar ook een aanvoelen dat er fundamenteel iets mis is, ook al is het moeilijk dit te 'verantwoorden' of te verklaren. Enkele dagen geleden stootte ik op het volgende artikel. Hartverwarmend, begrijpelijk, mooi? Misschien wel, maar toch...

That island in the west again

Sometimes, you just feel the need for some activity in your life. After finishing my exams, I really had to get out.

I got the opportunity to visit Manchester (once again). It was wonderful to stay there for a while. Admitted, they have some stubbornly upheld strange customs: drinking hot water, driving on the wrong side of the road, a peculiar measure system etc, but despite the unfamiliarity, some other habits are really nice (e.g. passengers explicitly thanking a bus driver, a rule rather than an exception).

I had several good encounters, but one was particularly heart-warming. One of Bénédicte's colleagues at Boaz invited us over for dinner. I know they get along very well, but was a bit surprised to receive such an invitation, which, I thought, was mostly for her sake. It probably was, but the kindness and openness of the hosting couple were sincere and extended to the both of us. It doesn't happen frequently that you can engage in more profound conversations in a first meeting, but some kind of understanding seemed to have been established easily. So,  it's a flavour of that strange island I took with me on my journey home!

Another event that sticks: our visit to the ice rink in Altrincham, which is actually an ice hockey stadium. Apart from the restriction to skate counter-clockwise, you are mostly free to find your way in your own style. The experience of freedom is something we shared while skating. I believe it is one of the main reasons people enjoy it so much, gliding over the ice in a single pass, covering distances that would otherwise require much more effort!
I was struck by the diversity of people: young children (with help from their parents and those nice penguin/polar bear skating aids), fast-skating man and women trying fancy moves, distinct clothing styles and of course, skating styles! Yet, they were one big tangled network, we really had to find our way through, everyone following his or her own path, but necessarily taking the others into account, trying to predict their path, trying not to disrupt 'chains' of people, occasionally steadying yourself, taking the unwilling support with you for a few meters when he/she cannot be avoided...  The combination of path-finding, focus, freedom and good company made it an event worth remembering! Isn't it a more dense representation of what we encounter every day?